16 Март: На денешен ден:
1900 година во Крушево во влашко семејство е родена Мелпомена Димитрова Крничева, позната уште како Менча Крничиу деец на Внатрешната македонска револуционерна организација, сопруга на Иван Михајлов. Таткото на баба и е бугарин, бил бугарски свештеник во Крушево и е убиен од Турците. Нејзиниот татко работел како сараф во Софија, а подоцна и во Цариброд. Малата Менча се преселува со нејзината мајка кај него по задушувањето на Илинденското востание во 1903 година. Во септември 1918 година заминува да студира во Минхен, но по крајот на Првата светска војна го прекинува образованието и се враќа во Бугарија. Се вклучува во женското движење на македонската емиграција и влегува во кругот на Тодор Паница. Постепено се разочарува од Паница, бидејќи смета дека неговите врски со Коминтерната и Кралството на Србите, Хрватите и Словенците за погубни за бугарското дело во Македонија. Се преориентира кон десното крило во ВМРО и на 15 март 1924 година влегува во организацијата и самостојно одлучува да го убие Тодор Паница, за што е подготвена од Дончо Чупаринов и Петар Станчев. На 8 мај 1925 година во Виенскиот Бургтеатар Крничева го застрелува во грб Паница и ги ранува неговата жена Екатерина Измирлиева и телохранителот Јане Богатинов.
Така, преку терористичкиот акт е извршена пресудата на ВМРО за убиството на Борис Сарафов и Иван Гарванов и опслужување на туѓи интереси во македонските работи. Убиството предизвикува огромен отзвук во Европа. Менча е уапсена и нејзините први зборови по атентатот се: „Тој беше еден лош македонец“. По бурен процес, Менча Крничева е осудена на осум години затвор – најмалата казна за убиство во Република Австрија, со оглед на нејзината тешка здравствена состојба. Но, Врховниот суд на Австрија ја прогласува за неспособна да ја отслужи казната поради тешката туберкулоза, заболување на бубрезите и ревматизам, од кои Менча страда од детство, и на крајот на 1925 година таа е ослободена и екстрадирана од Австрија. Весникот „Кориере де ла Сера“ соопштува еден интересен факт поврзан со Черноземски. Еден ден Менча Крничева му удира шамар на еден млад македонец. Последниот го извадил својот револвер и бил подготвен да пука. Во тоа време Черноземски се нафрлил на младиот човек, го фатил за грлото и за малку ќе го задушил. На 25 декември 1926 година, Менча Крничева се омажува за Иван Михајлов, кого по 1934 година го следи во емиграција – Турција, Полска, Унгарија. Во 1941 година, тие се населиле во главниот град на Независната хрватска држава-Загреб, а во 1944 година за кратко во Скопје. По 1945 година остана до нејзината смрт во 1964 година со Иван Михајлов во Рим.
15 MAРТ: На денешен ден: (ВИДЕО)
1903 година е убиен Тома Костов Давидов, бугарски офицер, поручник, и револуционер, деец на Врховниот македонско-одрински комитет и на Внатрешната македоно-одринска револуционерна организација.
Тома Давидов е роден во градот Ловеч на 20 април 1868 година Завршува медицина. Како доброволец се борел во Српско-бугарската војна во 1885 година. Го завршува Военото училиште во Софија, каде што е соученик на Гоце Делчев и Борис Сарафов.
Како офицер се вклучува во активностите на Македонскиот комитет. Во 1895 година учествува во четничка акција на Македонскиот комитет, како војвода на чета во III Серска дружина во состав од 200 лица. Дружината влегува во Неврокопско и го превзема Доспат, заедно со Јане Сандански и Кирил Прличев. Група, на чело со стариот арамија дедо Стојо Костов, се одвојува од дружината и заминува за Драмско. Останатите четници, на чело со Тома Давидов и капитен Енју Димитров се враќаат во Бугарија.
Од оваа прва голема акција во Македонија Тома Давидов ја зема првата лекција во револуционерното движење. Тој сфаќа дека востание во Македонија не може да биде дигнато само со чети, испратени од Бугарија, а треба долга и напорна работа меѓу локалното македонско население, кое да биде добро подготвено за национална револуција.
По враќањето од Македонија Тома Давидов се вклучува во работата на тајните македонско-одрински офицерски братства и Врховниот македонско-одрински комитет. На VI-тиот конгрес во 1899 година е избран во раководството на Комитетот, заедно со Борис Сарафов, Антон Бозуков, Славчо Ковачев и Христо Саракинов. На VII-тиот конгрес во 1900 година на Македонските братства во Бугарија е повторно избран за потпретседател на ВМОК.
Во јануари 1901 година Давидов прави инспекција на Македонско-одринските друштва во Станимашка и Рупчоска околија.
Во ноќта на 23 наспроти 24 март 1901 година Давидов заедно со другите членови на ВМОК е уапсен под обвинение за вмешаност во убиството на Стефан Михајлјану во Букурешт. Процесот започнува на 29 јули и на 2 август сите обвинети се ослободени поради недостаток на докази. Избран е за пратеник на деветтиот македонско-одрински конгрес (29 јули – 5 август 1901) од софиското друштво заедно со Михаил Ковачев.
Во септември 1902 година Давидов, огорчен од внатрешните кавги во Врховниот комитет, заминува за Македонија на чело на чета. Гоце Делчев го назначува за војвода на ревизорна чета на II-ри Битолскиот револуционерен округ, откако Давидов му вели:
„Не сум од Македонија, но за слободата на Македонија сум подготвен секој момент да дадам живот. Ќе одам таму, меѓу народот на братска Македонија да умрам, а не тука да ја трујам својата душа за неа. “
Давидов го спечелува доверието на сите реонски војводи. Во писмото до своите пријатели во Софија Давидов ги охрабрува да дејствуваат поактивно со зборовите:
„Ниту една минута да не стоиме на едно место. Како што знаеш, осветлувај го (народот), бидејќи како што рекол Шекспир, заблудата не спие, затоа пак вистината треба да се повторува 1000 пати. “
Како главен ревизор на четите во Битолскиот револуционерен округ Тома Давидов ги обиколува Охридско, Битолско, Демирхисарско и се грижи за воената подготовка на војводите и четниците, ги зајакнува дисциплината и борбениот дух со оглед на претстојното востание. Димитар Попандов пишува за него:
„Голем водач, психолог, тој ја разбираше човечката душа, сочувствуваше со маките на населението и земаше мерки, за четите да не му се во поголема тежина. Беше издал наредба, кога ќе треба чета да престојува во некое село, да не порачуваат што да им се приготовува за јадење, а четниците да бидат задоволни од она јадење што ќе им биде принесено од селаните. Самиот Давидов, кога одеше во некое село, никогаш не дозволуваше да му се постелува постелка, а спиеше само со шинелот. “
Му помага Славејко Арсов, а негови четници од тоа време се Тома Николов, Христо Настев и Лука Групчев. Тома Давидов и Лазар Поп-Трајков привлекуваат нови војводи како Георги Папанчев и Никола Андреев.
Во пролетта на 1903 година подготовките за претстојното востание се засилуваат и во Преспанско, Ресенско и Охридско четите на ВМОРО често водат борби со турскиот аскер. На 14 март 1903 година Давидов добива порака дека Горнодебарската чета на војводата Дејан Димитров е под опсада во село ‘рбино и веднаш ја крева својата чета, заедно со вооружени селани од околните села, за да се притече на помош.
На 15 март Давидов пристигнува во близина на ‘рбино заедно со 80 лица, но борбата е веќе завршена, војводата Дејан го пробил обрачот и се повлекол. Под село Оздолени, Охридско четата наидува на башибозук и при започнатата борба поручникот Тома Давидов е смртно ранет. По убиството на војводата избувнува т.н. Давидова афера, во која се уапсени околу 164 луѓе од цела Дебарца. Неговите другари го носат врз т.н.. комитски саркофаг – три попречно поставени пушки.
Благодарни селани го погребуваат во месноста Градиште во Слатинската планина и го претвораат неговиот гроб во место за аџилак. Месноста се нарекува Давидов гроб. Местото на Давидов како главен војвода го зазема Христо Узунов.
Во продолжение ви ја претставуваме песната за Тома Давидов. Таа е сочинета од војводата Алај Беј (Никола Андреев). До нас достигнува малку видоизменета – така како што е создадена од народот. Во минатото песната е една од најпопуларните во Македонија.
10 MAРT: На денешен ден:
Е роден Леонид Јанков, во 1878 година во Мачуково, тогаш во Отоманската империја во семејството на Трајко и Ката Јанкови. Се здобива со основно образование. Во Мачуково има стабилен комитет на ВМОРО, на чело со Генчо Лазаров Ортаков и таткото на Леонид-Трајко е член на организацијата. Леонид влегува во ВМОРО уште на рана возраст и ги извршува курирските задачи. Во 1901 година, тој е уапсен при откривањето на Бајалската афера и лежи во затвор шест месеци. По излегувањето од затвор го убива шпионот Ристо Дојчинов и станува нелегален четник, десетар во четата на Аргир Манасиев, кој е негов прв братучед од страна на мајка му.
Учествувал во Илинденско-Преображенското востание и по неуспехот тој бил префрлен во Бугарија. Се враќа во 1904 година заедно со Томе Донев и Миле Таушанов и развива широка активност во Богданско. Од летото 1905 година, тој е Гевгелиски војвода. На 29 август терористите Ванчо Чолаков и Туше Петрушев го убиваат гркоманско поп во Богданци, а на 31 август се собираат со четата на Леонид Јанков. Истата вечер е фатен курирот на четата Дељо Карабаров од Ѓавото, со помош на србоманскиот учител во Богданци. Дел од шифрата во едно писмо е одгатната и по него турските власти влегуваат во трага на четата на Леонид Јанков и против неа се испратени гарнизони од Струмица и Дојран .
На 2 септември 1905 година Леонид Јанков заедно со двајца свои другари, во месноста Ѓуров дол до село Ѓавато се опколени од турски аскер и по престрелката, која траела целиот ден, Леонид Јанков се самоубива.
Според различни извори со него загинуваат четниците Михаил Иванов Таушанов и Туше Гонов Петрушев од Богданци и Томе Киров Доновски и Тома Фириев од Стојаково. Според Антон Јанев, Ванчо Чолаков и Туше Петрушев се отпратени од војводата, но првиот загинува во борба со Турците, а Леонид Јанков, Тома Фириев и Михаил Таушанов загинуваат заедно. Потоа нивните тела се погребани на бугарските гробишта во Гевгелија.
Бугарскиот поет и преведувач, новинар и општественик Румен Леонидов е правнук на војводата Леонид Јанков. Редовно го посетува лобното место на прадедо си, покануван официјално како гостувачки поет. На „Мелничките вечери на поезијата“ во 2008 година ја добива Наградата на ВМРО за неговата стихотворба „Песна за Леонид војвода“.
9 МАРТ: На денешен ден:
1873 година, во Хасково е роден Тане Николов – Танју војвода, легендарниот војвода од Македонија и Тракија, поборник за обединувањето на Бугарија. Самостоен војвода од 1903 година, со својата чета учествува во Преображенското востание во Тракија. Учествуваат во голем број битки. Од 1906 година е војвода на ВМОРО во Леринско, Беломорска Македонија. Од април 1907 година тој е реонски војвода во Прилепско и Велешко. Во јули 1907 година е раководител на обединетите чети на Организацијата, кои учествуваат во најголемата битка по Илинденското востание, на врв Ножот. За време на Балканската војна тој дејствува со чета во Македонија. За време на Првата светска војна тој бил на располагање на дејствувачката армија. Зверски убиен од страна на комунистичката полиција во Асеновград на 17 јануари 1947 година.