23 ДЕКЕМВРИ на денешен ден:
1906 година Умира Дамјан (Даме) Јованов Груев – деец на македонско-одринското револуционерно движење. Роден е во јануари 1871 година во с. Смилево, Битолско. Учи во своето родно село, по што го продолжува своето образование во Солунската бугарска машка гимназија „Св. Св. Кирил и Методиј“ и Факултетот во Белград.
Во 1889 година се вработил во Високото педагошко училиште во Софија (денес Софиски универзитет „Св. Климент Охридски“), но во 1891 година е исклучен од него и станува учител во родниот крај. Во летото 1893 година се преселил во Солун, каде што работи како коректор во бугарската печатница на К. Самарджиев. По негова иницијатива на 23 октомври истата година се положуваат основите на Внатрешната македонско-одринска револуционерна организација (ВМОРО), на која станува фактичкиот раководител. Веднаш потоа одвива активна дејност за изградба на нејзината мрежа во Штипско, Охридско, Битолско и др. краеви на Македонија.
Голем успех за него е привлекувањето во организацијата на Гоце Делчев, кој набргу потоа се издига до општо признат водач на организацијата. Неговата работа не останува скриена за турските власти и во 1898 година е интерниран во Битола. Во 1899-1900 година е назначен од Егзархијата за учител во бугарската гимназија во истиот град, што му овозможува да расплетува активна организациона активност.
Во август 1900 година повторно е уапсен, а во пролетта 1902 година е заточен во тврдината Подрум кале, Мала Азија. Ослободен во пролетта 1903 година, веднаш се среќава со Гоце Делчев и двајцата вложуваат големи напори за привремено одложување на закажаното од Солунскиот конгрес на Внатрешната македонско-одринска револуционерна организација (ВМОРО) (1903 година) востание во Македонија и за неговата трансформација од сеопшто во четничко. Тешко го поднесува убиството на Гоце Делчев (април 1903 година) и по неговата погибел ја презема целосно врз себе целокупната подготовка на востанието.
На Смилевскиот конгрес на Битолскиот револуционерен округ (летото 1903 година) е избран за член на Главниот штаб на востанието. Тој го одредува и датумот на избувнувањето на Илинденското востание (1903 г.). За време на востанието учествува во борби со турските војски и бара помош од бугарската влада за помош на востаниците. По неуспехот на востанието не ја напушта Македонија и продолжува со учеството во животот на Внатрешната македонско-одринска револуционерна организација (ВМОРО).
Претседателствува со Прилепскиот подвижен конгрес на Битолскиот револуционерен округ (1904 година) и вложува големи грижи за обновување и зајакнување на организациската мрежа. На Рилскиот конгрес на Внатрешната македонско-одринска револуционерна организација (ВМОРО) (1905 година) повторно е избран за член на Централниот комитет на Организацијата. Во летото 1906 година се враќа во Македонија и со мала чета ги обиколува различните нејзините краеви. Во декември истата година подпаѓа на турска потера крај с. Русиново, Малешевско, и паѓа убиен во започнатата престрелка.
21 ДЕКЕМВРИ На денешен ден:
1880 година е родена Донка Ставрева Ушлинова, позната и како Донка Комитката, бугарска революционерка и воена дејателка, терорист и четник на Внатрешната македонско-одринска револуционерна организација.
Донка Ушлинова е родена во 1885 година во западномакедонското бугарско село Смилево, родното место на Даме Груев.Се омажила на 15 годишна возраст за Ставри Христов од село Лера, Битолско. Додека нејзиниот маж е на печалба, започнува да ја задира чифлик-сајбијата на село Лера Реџо бег, кого тааго убива со помош на јатрвата си Сребра Апостолова и нејзиниот сопруг Апостол во август 1902 година и го закопува во гробиштата. Потоа тројцата бегаат во шумата, каде ја наоѓаат четата на Ресенскиот војвода Славејко Арсов, кој ги облекува во четнички униформи. Така Ушлинова се вклучува во борбата на Внатрешната македонско-одринска револуционерна организација против османлиското владеење во Македонија. Осудена е во отсуство од османлиските власти, а нејзината куќата е уништена.
Во Илинденското востание учествува во речиси 20 борби во Битолскиот револуционерен округ крај селата Лева река, Смилево, Златари.
Христо Настев си спомнува за неа:
„Донка е пониска на раст (од Сребра Апостолова) и црномуреста, но со строго изразени очи. Особено љубопитна и секогаш со задоволство зборлеста, лесно се приспособува кон сите, како добра соговорничка. Прилично љубоморна опонентка на издржливост кон сите незгоди и лишувања при илегалниот четнички живот, кога и се заговораше за извршеното од нив убиство, секогаш пламнуваше од злоба, со кое ги испушташе заболените чувства на одмазда и задоволство што отстраниле еден злочинец… Сега веќе можам да умрам спокојно – секогаш додаваше на крајот на разговорот Донка “
По востанието се префрла во Бугарија преку Србија, при што се населува во Варна и почнува да учи таму. Исто таму пак се среќава со сопругот. Во Балканските војни Донка Ушлинова, заедно со нејзиниот сопруг, Ставре Ушлинов е доброволка во Втора чета на осмата Костурска дружина на Македонско-одринското ополчение. Учествува во многу борби, при што се истакнува во Шаркјој, Галиполи, при запленувањето на Јавер паша, Руен и Султан тепе. За пројавен хероизам е произведена во чин каплар и наградена со два ордена „За храброст“ – четврта и трета степен.
Во Првата светска војна Ушлинова влегува како доброволка во Вториот пешадиски македонски полк (преименуван на 60-и пешадиски полк) на Единаесетата дивизија. Учествува во борбите при Јаребична, Дојран, Круша Планина и други. Наградена е со орден за храброст II, а подоцна во 1917 година е произведен во чин подофицер и е наградена со орден „За храброст“ прв степен лично од главниот командант на важечките армија генерал-потполковник Никола Жеков. Истата награда ја добива и нејзиниот сопруг. Донка Ушлинова е предложена за офицерски чин, но крајот на војната го осуетува назначувањето.
По завршувањето на војната Донка Ушлинова, заедно со нејзиниот сопруг, се враќа во Варна. Добива еднократна помош од 10 000 лева со кои изградуват мала куќа. Во 1924 година им се раѓа син – Александар. До нејзината смрт на 27 јуни 1937 година Донка Ушлинова е член на Варненското друштво на резервни офицери „Другарски сојуз“. По смртта и Македонскиот женски сојуз издава некролог:
„Почина Донка војвода, жена революционерка, хероина, несебичен и храбар борец за родните идеали …“
19 декември На денешен ден:
1907 година умира Димитар Попгеоргиев, познат уште и како Димитар Беровски и Димитар Македонски, бугарски револуционер, војвода и просветен деец од Македонија.
Димитар Попгеоргиев е роден во 1840 година во Берово, Малешевско, татко му и брат му Иван се свештеници во градот. Првично учи во своето родно село, по што татко му го праќа во грчкото училиште во Солун. Во 1858 година се вработил во духовната семинарија во Одеса, но не ја завршува. Тука се запознава со Георги Раковски и спаѓа под негова идејно влијание. Подоцна емигрирал во Србија и учествува во Првата бугарска легија во Белград во 1862 година. Во 1863 година се вработил за кратко како доброволец во српската војска. Во периодот 1863 – 1876 година Димитар Попгеоргиев одржува кореспонденција и соработува со Стефан Веркович. Во тоа време се запознава и со Арсени Костенцев. Тој останува во српското кнежевство до крајот на 1865 година, кога со паричен заем од Стефан Веркович преку Павле Шафарик успева да се врати во родното Берово.
На крајот на 1865 година се враќа во Берово. Од 1865 до 1868 година тој учителствува во Берово, а подоцна и на други места во Малешевско Тој донел прв во Берово бугарски учебници и ги исфрлил од Беровското училиште српските книги. Во 1873 година народот го избира за шеф на училишните и црковните дела во општината. Сите свои напори, сепак тој ги посветил на борбата за независна бугарска црква. Застанува на чело на борбата во Малешево против грчкото духовништво. Одкако обидите за приклучување кон духовната власт на Бугарската егзархија и Дамаскин Велешко пропаѓа, беровци почнуваат отворена борба. Во 1874 година под негово раководство селаните од Берово го изгонуваат Струмичкиот грчки владика Јеротеј, за што тој е затворен. По бегството од затвор Попгеоргиев се населил во Цариград и влегува во врска со Стојан Чомаков, Авксентиј Велешки, Христо Т’пчилиштов и други активисти на Бугарската егзархија. Заплашен од апсење од турската полиција тој се префрла во Солун. Во меѓувреме незадоволството на малешевци кон Јеротеј било толку силно што во 1874 година нивната општина, поради одбивањето да бидат допуштени до Егзархијата, се обратиле кон бугарскиот унијатски епископ Рафаел Попов во Едрене да биде примена во унијата. Така Беровски е испратен од бугарската црковна заедница како придружник на Нил Изворов при неговата турнеја во регионот и се привлекува од идејата за бугарска унија како средство за решавање на црковно-националното прашање. Наскоро сепак раскинува со униятството и достигнува до верувањето дека единствениот начин за решавање на националното прашање е политичката борба.
Во Солун во 1875 година ја предводи подготовката на Разловечкото востание, со тоа што создава револуционерно јадро околу здружението „Бугарска зора“. Станислава Караиванова заедно со мајка си ушиваат и го извезуваат знамето за четата на Димитар Беровски. Измислуваат и песна за него во 1876 година, која му ја предаваат во писмена форма пред почетокот на востанието. Во неа се пее:
„Я дойди при мене българке
Ела след мен сестричке
Облечи бела премена
да идем в гора зелена..“
За време на Априлското востание Попгеоргиев е раководител на Разловечката чета. Нејзините востанички дејства против турската власт се водат со променлив успех. Во тоа време соработник на Димитар Беровски е и Никола Малешевски. По поразот на востанието Димитар Попгеоргиев продолжува да води дружина низ Малешевско, Пијанечко, Мелничко и Петричко. Дејноста се активира особено по прогласувањето на Руско-турската војна во 1877 година, како во тоа време четата се состои од 30 доброволци од Разловечкото востание. Четник во четата е и неговиот брат Костадин Попгеоргиев. Во почетокот на 1878 година четата му се среќава со онаа на Иљо војвода во Пијанечко. Двајцата војводи почнуваат да воспоставуваат бугарска власт во целиот Пијанечки крај по долината на реката Брегалница.
По Берлинскиот конгрес Димитар Попгеоргиев зема активно учество во подготовката и спроведувањето на Кресненско-Разлошкото востание од крајот на 1878 и почетокот на 1879 година. На 8 октомври 1878 година е назначен за началник на востанието и го зазема овој пост до 29 октомври, кога бил уапсен за кратко, поради интригите на руските офицери Адам Калмиков и Луис Војткевич. Од 19 ноември истата година повторно е војвода на чета од 50 доброволци и востаници во Игралишта, во реонот Каршијака, Петричко. Во екот на востаничките борби по иницијатива на Натанаил Охридски и востаничкото раководство била испратена една делегација во основачкото собрание во Трново, во која учествувал и Беровски. Нејзината задача била да ја изрази топлата желба на сите Бугари од Македонија за обединување со Бугарија, но мисијата завршила без успех.
По задушувањето на востанието Беровски се утврдува со семејството во Ќустендил. Назначен е за окружен полициски пристав на градот, а во првата половина на 1880 година за пристав во Димитровград. Подоцна е околиски началник на градот Радомир. Во 1884 година се повлекол во село Долна Граштица, Ќустендилско каде купува чифлик и се занимава со земјоделство.
Во Српско-бугарската војна од 1885 година. Попгеоргиев застанува на чело на доброволечката чета на Иљо војвода, која на 4 ноември се приклучува на новоформираниот Радомирски одред и води борби против српската моравскиот дивизија. Награден е со орден „За храброст“.
Во 1895 година Попгеоргиев е меѓу основачите на македонското благотворно друштво „Македонија“ во Ќустендил, на кое е избран за советник на доверителите му. На крајот на годината во декември е делегат од Бургаското македонско друштво на Вториот конгрес на Македонската организација.
Домот му се претвора во база на македонско-одринското револуционерно движење. Според Христо Силјанов Попгеоргиев е првиот Ќустендилската пунктов началник на ВМОРО. Всушност Димитар Попгеоргиев е претседател на доверителството на Ќустендилското Македонско-одринско друштво меѓу 1898-1899 година.
За кратко време (18 јули – 12 септември 1902 година), кога Ќустендилскиот градоначалник Михаил Давидов е отстранет од функцијата од политички причини од Владата на Стојан Данев, Димитар Попгеоргиев го заменува како претседател на тричлената комисија, која владее со општината. На 12 септември 1902 година Михаил Давидов е вратен на градоначалничката функција.
Димитар Попгеоргиев Беровски умира на 19 декември 1907 година во Долна Граштица, каде е погребан. Според други извори тој умира во Ќустендил.
Неговиот син Станимир Д. Беровски живее во Долна Граштица и ги чува татковите архиви. Во 1972 година дел од нив се украдени од скопски емисари. Украдените документи се објавени во скопски изданија за „новооткриени“. Од стресот предизвикан од оваа кражба Станимир Беровски се разболел и умрел.
18 ДЕКЕМВРИ На денешен ден:
1903 година се возобновуваат тајните Бугарски офицерски братства, блиски до генерал Иван Цончев.
Тајните офицерски братства учествуваат во Илинденското востание во 1903 година и во ослободителните борби во следилинденскиот период до 1912 година, кога е и крајот на нивното постоење (во пресрет на Првата балканска војна). Организацијата е поврзана со ВМОРО и има придонес во подготовката на вооружените чети, собирање на средства, оружје и муниција. Како суштински елемент од изградбата и развојот на бугарската армија до Балканската војна, братствата се дел од бугарската воена историја.
Иван Цончев е борец за слободата на Македонија, офицер од бугарската армија, генерал. Роден е во 1859 година во Дрјаново. Ја напушта службата, за да се оддаде на македонското ослободително дело. Во 1901 година е потпретседател на Врховниот македонски комитет, се бори во Горноџумајското (1902 година) и во Илинденското (1903 година) востание. Умира во 1908 година.