4 MAРТ: На денешен ден:
1881 е роден Тодор Александров – деец на Македоно-Одринското национално револуционерно движење. Најпрво учел во родниот град Штип, а потоа во Бугарската педагошка школа во Скопје. Во 1903-1904 година е избран за член на околиското раководно тело на Внатрешната македоно-одринска револуционерна организација во Штип. Три години подоцна, е издигнат за окружен војвода на Скопскиот револуционерен округ. На почетокот на 1911 година, заедно со Христо Чернопеев и Петар Чаулев, Тодор Александров е избран за член на Централниот комитет на ВМРО. Под негово раководство се организирани и извршени атентатите во Штип во ноември 1911 година и во Кочани, во август 1912 година Атентатите стануваат еден од поводите за избувнување на Балканската војна 1912-1913 година По вклучување на Бугарија во Првата светска војна 1914-1918 г. Т. Александров е мобилизиран и служи во седиштето на постојната армија. По завршувањето на војната, тој е уапсен како воен злосторник, но успева да избега од затворот. Во 1919 година, заедно со генералот Ал. Протогеров и П. Чаулев, Т. Александров ја возобновува внатрешната револуционерна организација под името Внатрешна македонска револуционерна организација. Тој е отворен противник на внатрешната, а особено на надворешната политика на земјоделската влада. По негово укажување по државниот удар на 9 јуни 1923 година ВМРО активно учествува во задушувањето на Јунското и Септемвриското востание. Одделни дејци на организацијата, исто така, учествуваа во убиството на симнатиот Александар Стамболијски. Вмешувањето на ВМРО во политичкиот живот на Бугарија негативно влијае на нејзиниот авторитет како национално-револуционерна организација и создава предуслови за расцеп. За да го избегне овој процес, Т. Александров презема чекори за зближување со комунистичките сили во Бугарија и на Балканот, како резултат на кој е потпишан Мајскиот Манифест 1924 година. Гледајќи го негативниот ефект на овој чекор, тој, заедно со генералот. Aлександар Протогеров, излегува со декларација со која се откажува од неговиот потпис под овој документ. И покрај тоа, не успева да ја добие довербата на дворецот и владата на професорот Александар Цанков. Тој е убиен во неразјаснети околности во близина на селото Сугарево, Благоевградско.
3 МАРТ: На денешен ден:
1872 година во Скопjе е роден Борис Стојанов Дрангов – бугарски офицер, полковник. Во 1891 година пристапува во Военото училиште во Софија, но во 1894 година бил ослободен од него. Во следната 1895 година, тој бил деградиран и испратен во строева единица при што добива офицерски чин. За време на Илинденско-Преображението востание, 1903 година ја напуштил воената служба и предводи чета во Македонија. По востанието, продолжува со своето образование на Генералштабната академија во Русија. Во 1907 година се враќа во Бугарија и продолжува да служи во армијата. Полковникот Дрангов учествува во Балканската војна од 1912-1913 година и Втората балканска војна од 1913 година. По влегувањето на Бугарија во Првата светска војна, 1914-1918 повторно е на фронтот. Загинува на реката Црна (место во Македонија) како командант на Деветтиот пешадиски полк Дрангов е талентиран воен публицист. Автор е на повеќе дела како што се: „Помни войната!, “ Съвети за строеви офицери “ и други.
118 години од смртта на Капетан Петко војвода – заштитникот на Родопите
На 7 февруари се навршуваат 118 години од смртта на еден од најистакнатите бугарски хаjдути, коj посветил својот живот на ослободувањето на Беломорските бугари – Петко војвода.
Петко војвода е роден на 18 декември 1844 година во бугарското село Доганхисар лоцирано на 26 километри од Дедеагач во Беломорска Тракија. Станува хаjдутин во 1861 година, за да одмазди за убиените брат и братучед. Уште со првите активности Петко војвода е респектиран од Турците – неколку пати ги разбива испратените чети против него и за кратко време се претвора во легенда.
Капетанот Петко Војвода починал на 7 февруари 1900 година и беше погребан во Варна. Граѓанството му подигнало споменик на плоштадот „Тракија“ пред зградата на тракиските друштва.
4 ФЕВРУАРИ: На денешен ден:
1872 година роден е Георги (Гоце) Николов Делчев, еден од најзначајните бугарски револуционери, водач и идеолог на Бугарските македонско-одрински револуционерни комитети, подоцна познати како Внатрешна македонско-одринска револуционерна организација . Национален херој во Бугарија и Република Македонија. Ги користи псевдонимите како Ахил, Миндизот.
Гоце Делчев е роден во Кукуш, тогаш во Османлиската империја, денес Килкис, Грција, во 1872 година во семејството на Никола и Султана Делчеви, со тоа што и неговите браќа Милан, Димитар и Христо Делчев исто така се револуционери од ВМОРО. Завршува бугарско унијатско основно училиште, а потоа бугарска егзархиска прогимназија во родниот град, по што го продолжува своето образование во Солунската бугарска машка гимназија „Св. св. Кирил и Методиј „, каде создава таен револуционерен кружок заедно со Даме Груев, Ѓорче Петров и Борис Сарафов.
Во 1891 година се запишува во Военото училиште во Софија, но поради неговото учество во социјалистички кружок е исклучен само еден месец пред неговото дипломирање. Како резултат на тоа тој одлучил да се бори за слободата на Македонија, како за изградбата на револуционерната организација смета да ја користи веќе изградената образовна мрежа на Бугарската егзархија. Есента 1894 година е назначен за егзархиски учител во Штип, каде учителствува до 1896 година.
Во Штип Гоце Делчев се среќава повторно со Дамјан Груев, еден од основачите на БМОРК, и е привлечен во организацијата на која подоцна станува фактички раководител. Во тоа време ги организира пограничните пунктови на организацијата во Кочериново, Рила, Ќустендил, Дупница и др. и на илегалните канали кон внатрешноста на Македонија. Во летото 1896 учествува во работата на Солунскиот конгрес на ВМОРО и заедно со Ѓорче Петров ги изработува програмата и статутот на Бугарските Македонската револуционерна комитети, кој предвидува нејзина изградба на демократски основи.
Од есента 1896 тој станува учител во Банско, каде што работи два месеца и успева да изгради широка организациска мрежа од комитети во пограничните региони на Разлошко и Горноџумајско како достигнува и до Неврокопско. Тогаш станува задграничен претставник на организацијата во Софија. Како таков учествува на состаноците на Врховниот македонско-одрински комитет. Истовремено, како главен четнички инспектор и со помош на бугарски офицери создава четнички институт на ВМОРО во Кнежеството Бугарија, кој почнува да испраќа подготвени четници и војводи во внатрешноста на Македонија и одиграл клучна улога во омасовувањето на движењето. Вложува големи напори и за снабдувањето на организацијата со оружје и пари.
Како главен ревизор на четите Гоце Делчев прави неколку обиколки низ Македонија, Одринско Тракија и Родопите. Овие региони се поделени на револуционерни окрузи. Во 1897 година го обиколува Мелничко и ги посветува учителите Георги Поцков, Павле Георгиев, учители во Кашина, Никола Најденов од Ковачево, браќа Темелкови од Орман. Основал револуционерен комитет во Мелник и го назначува за негов раководител Илија Даскалов.
Во зимата 1900 година тој престојува некое време во Бургас. Таму базира во дворот на Минковиот ан фабрика за бомби, чиј динамит е употребен и при Солунсите атентати и таму преложил Михаил Герџиков да раководи со востанието во Одринскиот револуционерен округ. Во месец март, Делчев придружен од Лазар Маџаров се упатува на обиколка во Одринска Тракија, се вратил во Бургас во средината на април.
Во 1902 година заедно со Ѓорче Петров учествува во изработката нова програма и статут на организацијата. Таа веќе си поставила за цел привлекување и сплотувањето „на сите незадоволни елементи во Македонија и Одринско, без разлика на народност“ и за извојување на целосна политичка автономија. Во тоа време името на организацијата е Тајна македонско-одринска револуционерна организација. И покрај постигнатите успеси во организационото и изградување, Г. Делчев уште не е убеден дека таа е подготвена да пристапи кон вооружено востание, поради што се спротивставува на донесеното во негово отсуство решение од Солунскиот конгрес од 1903, за кревање на востание во пролетта истата година. Заедно со Даме Груев и други револуционерни дејци успеваат да го одложат прогласувањето на востанието за летото 1903 година, сто тоа што договараат и промена на предвидената тактика. Значи планот за сеопфатно и масовно востание се трансформира во партизанска војна, т. е. да се прогласи главно во планинските и полупланинските региони и во него да земат учество претежно формираните за таа цел вооружени чети.
Во март 1903 година четата на Гоце Делчев го дига во воздух мостот на река Ангиста – на железничката линија Солун – Едрене. Во почетокот на мај истата година, на пат за средба со водачите на Серскиот револуционерен округ четата му паднала во опкружување во селото Баница, Серско. Потера, командувана од мајорот Хусеин Тефиков, кој е соученик на Гоце Делчев, во текот на ноќта на 3 наспроти 4 мај го блокира селото по сигнал дека таму престојуваат комити. Гоце Делчев решава да ги изведе четниците од селото, но обидот пропаѓа. Битката кај селото Баница завршува со смртта на Гоце Делчев и Димитар Гуштанов додека другите успеваат да избегаат. Загинувањето на Гоце Делчев се согледува од современицте и од историчарите како една од најтешките загуби за ВМОРО.
Откако на потерата и е забрането од Тефиков да се подигруваат со нивните трупови, останките на Делчев и Димитар Гуштанов за кратко се испратени во Сер и препознаени од локалната власт. Потоа тие се се закопани во заедничка гробница во селото Баница. Коските на Гоце Делчев се пренесени за време на Првата светска војна во Бугарија од Михаил Чаков и до 1946 година се чуваат во урна во „Илинденската организација“. Во меѓувреме во Втората балканска војна од 1913 година родниот град на Гоце Делчев Кукуш и лобното му место – Баница, се опожарени од грчката армија, а населението е протерано во Бугарија.
За време на Втората светска војна гробот на Гоце Делчев, кој тогаш паѓа на територијата на Царството Бугарија е востановен. На 3 мај 1943 година, на општ гроб во периферијата на село Баница истакнати општественици, заедно со сестрите на Гоце – Ружа, Велика и Елена, како и нивните потомци, поставуваат бела мермерна плоча со натпис: „Во спомен на паднатите борци во с. Баница на 4 мај 1903 година за обединувањето на Македонија кон мајката татковина-Бугарија и за вечен спомен на генерациите: Гоце Делчев од гр. Кукуш, апостол и војвода; Димитар Гуштанов од с. Крушево-војвода. Стефан Духов од с. Т’рлис -четник; Стојан Захариев од с. Баница-револуционер; Димитар Палјанков од с. Броди-револуционер. Заветот им беше – Слобода или смрт! „. по Деветосептемврискиот преврат од 1944 година Бугарија ја менува својата политика по македонското прашање и под притисок од СФР Југославија и директно на СССР, БКП ги предава коските на Гоце Делчев на Скопје за време на започнатата Културна автономија на Пиринска Македонија. Иако првично премиерот Лазар Колишевски го објавува Гоце Делчев за „.. еден бугарин без значење за ослободителните борби“, коските се примени во Социјалистичка Република Македонија и се повторно закопани во камен саркофаг во црквата „Свети Спас, каде се и денес.“.