Во Србија растат проруските настроенија, а проевропските ја губат популарноста. Но расположенијата тешко може да бидат конвертирирани во нешто реално, констатираат експертите.
Србија избира на 2 април претседател. Победата, најверојатно уште во првиот круг, ќе биде за актуелниот премиер Александар Вучиќ. Тој води категорично во сите анкети.
На овие избори во Европа гледаат со загриженост, говорејќи за растечкото влијание на Русија и проруското расположение во Србија. Тоа можела даго почувствува и високиот претставник на Европската унија за надворешни работи и безбедноста Федерика Могерини, која беше пречекана во Собранието од проруски радикали во почетокот на март со извици „Србија! Русија! Не ни е потребен ЕУ! „.
Претседателот на Комисијата за надворешна политика на Европскиот парламент Дејвид МекАлистер рече неколку дена подоцна дека „Русија свесно спроведува стратегија за дестабилизација во Србија“. Но експертите анкетирани од ДВ, не се согласуваат со ваквата оценка.
Поволни разговори
„Глупости“. Така ја нарече изјавата на МекАлистер рускиот експерт од Институтот за истражување на Европа кон РАН Павел Кандел. „Во Европа, почнувајќи од украинската криза, се зборува за руска закана на Балканот. Овие приказни се поддржуваат во главните градови на земјите од Западен Балкан, и некои политиколози во Москва. Гледате ли, дури на Запад ја признаваат руската сила. Но овие приказни на никаков начин не одговараат на вистината „, смета Кандел.
Според него претставата дека „Русија си поставила далечни цели на Балканот, како што им се чини на многумина на Запад, е целосно неточна“. Интересот на Русија на Балканот во голема мера е ограничен од интересите на сопствениот и нафтен и гасен комплекс. Руската државна компанија „Газпром“ има над половина од акциите на енергетската компанија „Нафтената Индустрија Србија“ / НИС / која увезува околу 17% од приходите во српскиот буџет, додава експертот од берлинскиот фонд „Наука и политика“ Душан Рељиќ.
Разговорите за големото влијание на Русија во Србија не се потврдуваат од фактите продолжува Кандел. Тој ги дава следниве примери: „60-70% од трговската стокова размена на Србија е со земјите од ЕУ и само 6-7% – со Русија. Сличен сооднос е забележан во капиталните вложувања, банкарската сфера и медиумите „.
Но разговорите за големото руско влијание се водат, бидејќи се поволни како за Брисел, бидејќи го одвлекува вниманието од внатрешните проблеми, така и на останатите земји. „Балканските водачи имаат корист да стимулираат замрена евроинтеграција, покажувајќи му на Брисел дека ако вие не се размрдате, тогаш имаме кому да се обратиме. Некои во Москва исто така имаат корист од таквите приказни како признание тоза руската сила „.
Симболичен капитал
Но експертите се согласуваат дека во последните години Русија има стекнато во Србија значителен симболичен капитал. „Сите српски партии, дури и од спротивните табори, разбираат: за да имаш успех на изборите, треба да одиш во Москва и да си направиш селфи со Путин. Ова може да се види пред последните неколку избори, ова е законитост „, констатира Кандел.
Но тешко е симпатиите да се претворат во реални политички дивиденди. „Симпатија кон Русија расте, но зошто луѓето кои ја симпатизираат, гласаат пак за Вучиќ, а не за партиите кои се презентираат како повеќе проруски“, посочува Кандел. Овие партии се маргинални и шансите да дојдат на власт се минимални, прогнозира експертот.
Србија е земја во која јавното мислење е нееднородно, забележува Рељиќ. „Дел од населението гледа во Русија традиционален сојузник. Но има и дел кој многу критички се однесува кон системот на Путин токму поради неговите позиции за прашањата на заштитата на човековите права и демократијата не се споделуваат од Европа „, додаде тој.
Косовската карта
Освен симболичниот капитал на Москва и останува уште еден адут во преговорите со српската влада – правото на вето на Русија во Советот за безбедност на ОН, со помош на која таа многу пати го блокирала влезот на делумно призната држава Косово во светската организација. „Секое српска влада, независно од нејзиниот однос кон Москва, ќе го има во предвид овој факт“, забележува Рељиќ.
Србија, како и Русија, не го признава Косово како суверена држава. Москва е подготвена да го продолжи разигрувањето на оваа карта, додава Кандел, и во надлажувањето со Брисел „таа не е излишна за Белград“.
На Србите ЕУ им се чини се по недостижна
Слабеењето на позициите на ЕУ во Србија е привремено и носи конјунктурен карактер, тврди Душан Рељиќ. „Довербата кон ЕУ падна, особено по Брекзит. Во регионот последиците од финансиската криза во 2008 година се чувствуваат доста посилно отколку во ЕУ. Многумина се незадоволни од миграциската политика на ЕУ. Миграцискиот поток доаѓа од земјите-членки на ЕУ, Бугарија и Грција во Србија, останувајќи таму. И српското население е убедено дека не добива доволно поддршка од страна на Унијата „.
Денес околу 45% од Србите го поддржуваат влезот на земјата во ЕУ, а преговорите за ова почнаа пред пет години. ЕУ изгледа се по-оддалечен, а условите за помирување со Приштина се сметаат од многумина за неправедни, објаснува експертот од фондот „Наука и политика“. Но конјунктурата може да се промени: „Ако се забрза приближувањето, тогаш и бројот на приврзаниците на членството на Србија во ЕУ ќе порасне“.
Во секој случај по изборот на Вучиќ за претседател не треба да се очекуваат посебни промени во надворешната политика на Белград, во голема мера поради ставот на ЕУ. Брисел, според испитаниците од ДВ експерти, нема да е во состојба да и понуди на Србија скорешно членство во ЕУ. Србија ќе „продолжи со истата политика на балансирање, иако балансот нема да е во корист на Русија, туку во корист на Брисел“, заклучува Кандил
