28 ФЕВРУАРИ: На денешен ден:
1867 година во Охрид е роден Александар Николов Протогеров, бугарски офицер, генерал лејтенант, политичар и револуционер. Тој е еден од најистакнатите фигури во ослободителното движење на македонските Бугари, каде постојано зазема раководни позиции во Врховниот македоно-одрински комитет, Внатрешната македоно-одринска револуционерна организација и Внатрешната македонска револуционерна организација. Учи во Военото училиште во Софија и како јункер е доброволец во Српско-бугарската војна. Во 1887 година го завршува Военото училиште. Ја започнува својата служба во пешадијата. На 18 мај 1890 година тој веќе е поручник. На 2 август 1894 година тој станува капетан и служеше како аѓутант во Прва бригада на Петтата пешадиска дунавска дивизија. Служи во Русе, каде е раководител на Бугарските ослободителни братства и помошник на местното македоно-одринско дружество. Станува член на Врховниот македоно-одрински комитет. Во 1902 година тој ја напушта својата единица за да се вклучи на Горноџумајското востание. Од 1 јануари 1903 година, капетан Протогеров привремено преминува во резерва. Раководи со чета во Малешевско, Петричко, Поројско и други. На чело на голема и добро вооружена чета наменета за охридскиот регион, помеѓу 12-14 април 1903 година, тој води тешка битка со многубројна турска војска, недалеку од границата кај Габрово, каде е ранет и се враќа во Бугарија.
92 години од подвигот на Мара Бунева
Денес се одбележува 92-годишнината од подвигот на Мара Бунева, коjа го уби српскиот џелат Велимир Прелиќ во Скопје.
Мара Бунева е родена во Тетово во 1901 година. Учела во гимназијата во Скопје, а по завршувањето на Првата светска војна се преселила во Софија, каде го завршила високото образование. Се оженила со офицерот на бугарската армија Христо Хранков. Нејзиниот брат Борис Бунев ја привлекува во редовите на ВМРО. Започнува да ги исполнува наредбите на револуционерната организација, неколку пати преминувајќи ја границата со заговорни задачи.
На 13 јануари 1928 година, Бунева го убила во центарот на Скопје на Камениот мост на реката Вардар, Владимир Прелиќ, а потоа се застрелала во градите. Прелиќ е правен советник во Вардарска Бановина и како таков е одговорен за студентскиот процес во Скопје против деjците на Македонската младинска тајна револуционерна организација (ММТРО).
На прашањето на српскиот офицер, кој првпат пристигнал на местото на убиството, зошто го убила Прелиќ, храбрата жена одговара: „Поради тортурата што тој ја изврши врз моите браќа студенти. Затоа што ја сакам мојата земја “. Мара Бунева починала на следниот ден, на 14 јануари од раните. Нејзиниот погреб е извршен без свештеник и во безимен гроб.
23 ДЕКЕМВРИ: На денешен ден:
1924 година по наредба на Иван Михаилов, Димитар Стефанов од Внатрешната македонска револуционерна организација (ВМРО) во Милано, Италија го убива членот на Централниот комитет на организацијата Петар Чаулев.
Петар Чаулев е деец на македоно-одранското револуционерно движење. Роден е во 1882 година во Охрид. За време на Илинденското востание во 1903 година е војвода на чета, со која води битки во Охридско и Крушевско. По разгромот на востанието, останува во родниот крај и работи на возобновување на организацијата. Во 1911 година е избран за член на Централниот комитет на Внатрешната македоно-одринска револуционерна организација (ВМОРО). За време на Балканската војна (1912-1913) раководи чета која се бори против воспоставувањето на српската власт во Охридско. По Првата светска војна (1914-1918) е во составот на Централниот комитет на Внатрешната македонска револуционерна организација (ВМРО). Заедно со Тодор Александров и Александар Протогеров го потпишува Мајскиот манифест (1924), а подоцна не се откажува од неговиот потпис.
16 ДЕКЕМВРИ: Се создава Внатрешната Западнокрајска револуционерна организација
Денес, во 1928 година, била основана Внатрешната Западнокрајска Pеволуционерна Oрганизација, позната и како В’ртоп.
Националната ослободителна организација е основана како одговор на теророт на кој бугарското население беше подложено во западните покраини по нивнота окупација од Српската војска на 8 ноември 1920 година.
Репресијата на југословенските власти достигнала алармантни размери, со затворање на преку 100 бугарски училишта.
Организацијата дејствувала со вооружена борба. Серија атентати, политички убиства и саботажи се извршуваат во западните покраини, Поморавија – Врање, Ниш, Пирот, Карибод, вклучително и во главниот град Белград, Србија.
На 30.05.1932 година во Белград се вршат неколку саботажи, од кои една бомба била разнесена во близина на кралската палата. Следуваат се нови напади, меѓу кои бомбашкиот напад во Воениот клуб на 30.09.1932 година, направен од Љубомир Јанакиев од Клисура (Сурдулица).
На 21.09.1932 година, експлодирала бомба на возот кој патувал меѓу Белград и Ниш, без да нанесе голема материјална штета. ВЗРО имала неколку успешни акции со ВМРО.
Меѓу организаторите се и Асен Северинкин; Наско Илиев од село Радејна; Иван Ѓyошев, поранешен директор на гумназија; Евтим Полски; Георги Спанчевски; Андрејчо Манов; Милан Филипов; Добри Иванов; Захари Јанакиев од селото Доња Лисина.
Начинот на кој биле извршени нападите покажува дека тие не се наменети да убиваат животи и да ги тероризираат цивилите. Во исто време, акциите се спектакуларни, чија главна цел е да го привлечат вниманието на светското јавно мислење кон маките и обесхрабрувањето на Бугарите во Кралството на Срби, Хрвати и Словенци, а последователно и Кралството Југославија.
