Српскиот министер за надворешни работи призна дека „Српската политика во Косово претрпела целосен пораз“. Но со следните изјави Дачиќ покажува дека ништо не разбрал од горчливата лекција што историјата ѝ ја даде на Србија. „Северниот дел на Косово, населен главно со Срби, требало да се отцепи и да мине во надлежност на Србија“. Ова се вели во негова статија објавена во владиниот весник „Новости“.
На тоа на англиски му велат: „Too little, too late.“ – премногу малку, премногу доцна. Ваков предлог можеби ќе беше смислен …. пред 1989 година.
Дачиќ и некои од неговата влада му очигледно не сфатија дека над 100 земји ја признаа независноста не на некакви албански сепаратисти, а на еден од субјектите на распаднатата југословенска федерација.
Справедливо ли било оформувањето на „Косово и Метохија“ во автономна покраина непосредно по Втората светска војна? Зошто на пример не била формирана слична автономна покраина во Краина? Се интересни прашања кои сепак се од историски карактер и немаат врска со политичката реалност. Исто толку смислено би било прашањето: „Спраедлив ли бил Нојскиот договор“, но повторно ништо нема да го следи од негативниот договор. Може да не бил справедлив, но што од тоа?
Српската политика од 1988 година трпи неуспех по неуспех, бидејќи продолжува да живее во светот на измислени идеологеми од времето на СФРЈ. За да ја дознаеме целата драма треба да се вратиме еден век наназад. Како резултат на Балканските војни војни Србија анектирала повеќе територии населени со Бугари и Албанци, отколку практично би можела да асимилира, или управува. Покорените го креваат заедно Охридско-Дебарското востание, но тоа е жестоко задушено. По Првата светска војна Србија станува јадрото на кралството СХС, наречено подоцна Југославија. Во неа Словенците се оставени повеќе или помалку да се самоуправуваат на локално ниво. Во Косово е спроведена намерна политика на српска колонизација. Хрватите прифаќаат доброволно да влезат во новото кралство, главно од страв дека Италија ќе ги присоедини не само Истра, но и Далмација. Како што забележува францускиот истражувач Пол Гард, тогаш се случува развод во ноќта на свадбата. Хрватите не ја прифаќаат новата држава за своја, иако Белград никогаш не прави обиди да ги „србизира“ Хрватите. Тие ја задржуваат својата азбука, училишта и се разбира католичката црква. Така не стојат работите во Македонија. Таму се затворени стотици бугарски училишта, за употреба на бугарски букви следат тешки казни, а црквите се ставени под целосна контрола на Српската православна црква. Практично целата интелигенција е иселена, или маргинализирана. Донесени се жандари и колонисти. Секоја изјава на национално бугарско, или дури и на регионално македонско самосознание бива прогонувано. Движењето на отпорот успева да го убие дури кралот Александар во 1934, но не е во состојба да го уништи кралството поддржувано, за нивен срам, од западните демократии. Постепено движењето на отпорот се расцепува, а бугарската самосвест бива разсколебана. Зајакнува идејата за вадење на „македонските Словени“ од бугарското национално ткиво. По неуспешниот обид за обединување со Бугарија под покровителство на Хитлер, овие идеи триумфираат и Македонија станува една од републиките на поранешна Југославија. Што значи тоа? Значи дека Србија се откажува од територија, која била меѓународно призната како дел од Српското Кралство.
Кажано едноставно, во наредните децении политиката на „Федерална“ Југославија кон Македонија била: „имате право на“ Република „, но не и да се прогласувате за Бугари. Кон Косово таа била спротивна: – имате право да живеете како Албанци, но не и да се прогласуваат за „Република“ (со потенцијално право за независност).
Со текот на годините, по отворањето на Титова Југославија кон Запад и деградацијата на Бугарија зад Железната завеса, во големото мнозинство Македонците го прифаќаат идентитетот на „еден од југословенските народи“.
Ако во западното размислување „народ“ е населението на одредена територија, во југословенското се претпоставува дека „народ“ е група луѓе кои споделуваат (реален или божимен вековен) идентитет. Црногорците биле прогласени за „народ“, „Македонците“, исто така, а подоцна и „Муслиманите“ (жителите на Босна, кои потекнувале од муслимански семејства, без разлика дали биле верници или не).
Според оваа, неразбирлива на Запад логика, Албанците во Косово имале друга „матична“ држава -Албанија. Затоа во Југославија, иако да биле повеќе од Црногорците, тие не биле „народ“, а „малцинство“.
Со текот на времето, по падот на министерот за внатрешни работи Ранковиќ и особено по усвојувањето на новиот устав од 1974 година Косово ги добива сите права на Република – свој парламент, своја полиција, својот судски систем, свои универзитети на албански јазик … Но областа немала право да се нарекува „Република „. Схоластичниот спор за статусот ескалира во 1981 година во судир со бројни убиени.
Кон 1985 година во српските интелектуални средини почнува да се појавува чувство дека отстапките што Србија ги има направено за да може Југославија да функционира се премногу големи, а опстанокот на Југославија сосема не е загарантиран. Ако Хрватска се одвои, Србите во Краина ќе бидат отсечени од Србија. Ако Југославија се распадне, Македонија и дури Косово исто така ќе се одвојат. Србија се видела во стапица, но наместо внимателно да побара компромисен излез, таа реагира како ранет ѕвер. Наместо тогаш да му го предложи на Ковово, она што Дачиќ го нуди денес, Милошевиќ ја одзеде автономијата на областа и наложи тешка окупација. Ова, за возврат ги зајакна тежненијата за независност на Словенија и Хрватска. Југославија се распадна. Се пролеаја реки од крв.
Денес, кога повеќе од 100 држави ја признаа независноста на Косово во неговите уставни од 1974 година граници, приказните за поделба на областа меѓу Србите и Албанците не се ништо друго освен продолжение на политиката која ја пропадна Србија во последните 30 години.
Белград треба што поскоро да ја прифати реалноста. Србија нема да добие никакви компензации затоа што некогаш Косово и Македонија биле во нејзините „меѓународно признати граници“. Убаво е српските стратези да извадат поука дека во 1913 година нивните предци извршиле ужасна неправда, предизвикале многу болка и страдање на безброј бугарски и албански семејства, Одамна помина времето кога Србите можеле да добијат нешто за возврат на отказ од тогашните за нив реални, но несоодветни придобивки.
НАТО и ЕУ нема да дозволат насилна промена на граници во „Западен Балкан“. Кримското сценарио тука е невозможно, а дури и да се случи, последиците за Србија ќе се катастрофални.
Затоа е толку важно Македонија брзо да биде примена во НАТО. Така ќе бидат парирани сите планови, преку дестабилизација и поделба на Македонија, да се дојде до поделба и на Косово.
–––––––––––-
Автор: Николаj Василев-член на раководството на БЗНС и потомок на Екатерина Симитчиева , бугарска учителка родена во Скопjе, деец на ВМОРО и борец за црковна независност во Македониjа
