На 26 февруари 1616 година инквизицијата му заповедала на Галилео Галилеј да не ја поддржува, предава, или заштитува на каков и да е начин, усно или писмено Коперниковата доктрина дека земјата се движи. Галилео немал избор и се потчинил, но според легендата на излегување од судот промрморел: „И сепак земјата се врти“.
Не било лесно за Галилео да проповеда теории кои изгледале спротивни на буквалното толкување на Светото Писмо, на Аристотел и на Птоломеј. Но тој верувал на научниот модел – да се сомнева во сите авторитети и да гради научни теории, користејќи го „бричот“ на англискиот филозоф Окам со кој да отсекува секакви комплицирани објаснувања, ако наједноставното објаснување не противречи на набљудувањата.
И до денес е дискутабилно дали историјата е наука. Кај неа не постои можност валидноста на теориите да се тестираат со експерименти. Но сепак сме должни да го прифатиме наједноставното објаснување што не противречи на набљудувањата. На пример ако се прашуваме каков бил националниот карактер на Илинденското востание, е доволно да го проследиме однесувањето на неговите преживеани учесници и на нивните најблиски роднини за време на Балканските војни и Првата светска војна. Ако видиме дека речиси без исклучок тие ја поддржувале бугарската страна, теориjата дека всушност востанието, не било бугарско, а македонско, но десетина години подоцна преживеаните илјадници некако станаа аморфна маса која Бугарската држава jа користела за свои империјалистички цели тешко може да се нарече наука. Научниот заклучок треба да биде дека востанието било дело на поробените дел од бугарскиот народ, а деценија подоцна Бугарија влегува во серија од очајни војни поради неговата кауза.
Се разбира како и секоја научна теорија, оваа исто така може да биде отфрлена. Ако излезат на виделина повеќе документи кои да посочуваат дека во периодот 1915-1918 голем дел од преживеаните учесници во Илиндеднското востание гледале на бугарската администрација како на окупаторска и вршеле акти на отпор против неа, „бугарската“ теорија ќе треба да биде напуштена. Ако пак не, оние кои го оспоруваат бугарскиот карактер на востанието ќе треба само да молчат и да ја прифатат историјата таква каква што била.
Во Договорот за пријателство фигурира терминот „заедничка историја“. Тука треба да се согласиме со критичарите на Заев. Овој термин може да значи само едно – дека барем илјада години предците на денешните Бугари и Македонци се определувале како еден народ. Оваа хипотеза е научна и се поддржува од илјадници набљудувања. Ќе изброиме десет историски очигледности, кои треба да влезат во учебниците и секое дете да одрасне со нив:
- Во Средните векови земјиштето на денешната Република Македонија било дел од Бугарија (Прво бугарско царство, Тема Бугарија, Второ Бугарско царство). На територијата на Македонија бугарската држава градела важни духовни средища како Охридската школа, а за време на Комитопулската династија, кога источна Бугарија била опустошена од руските навлегувања и освоена од Источната римска империја, на територијата на РМ биле распоредени главните градови на Бугарија. Но не треба да се заборави и дека Софија и Видин паѓаат под византиска власт заедно со Охрид – во 1018 година.
- За време на Отоманската империја на териториите на Р. Македонија и Р. Бугарија преживува етнонимот „бугари“, кој разграничува една етничка група, кој зборува особен словенски јазик, без падежи и со членување. Овој етноним ги разликувал Бугарите од другите етнички групи – Грци, Турци, Срби, Арнаути … Целата национална палета е опишана во народните песни, собрани како од браќата Миладиновци, така и од Србинот Стефан Веркович. Нема никакви податоци кои да навестат дека бугарите од територијата на денешна Р. Македонија и на денешна Р. Бугарија се разграничувале еден од друг.
- Преродбата – преминот од предмодерна етничка група кон нација и обидите да се пишува на говорниот бугарски јазик, започнува во Македонија со Јоаким Крчовски, Кирил Пејчиновиќ, Јордан Џинот, Рајко Жинзифов, браќата Миладиновци … Бугарите во Македонија учествуваат во борбите за прогласување и изградба на Егзархијата. Почнувајќи од хаџи Трајко Дојчинович и се помине преку Партениј Зографски, Панарет Пловдивски (роден во Егејска Македонија),Натанаил Кучевишки, Методиј Кусев и многу други. Егзархијата не била секта, а национална институција. Тврдењата дека Егзархијата создавала Бугари, или дека посетувањето на една или друга црква не го определувало националниот карактер треба еднаш засекогаш да престанат.
- Бугари од Македонија учествуваат во бугарското ослободително движење и во изградбата на модерната бугарска држава. Почнувајќи од подвојводата на Ботевата чета Петар Симеонов (Перо Македончето) и се помине преку дедо Иљо и капетан Димитар Беровски, та се стигне до Димитар Ризов, Симеон Радев, Андреј Љапчев и многу други.
- Идеалот на револуционерното движење во Македонија, кое започнало со основањето на Бугарските македонско-одрински револуционерни комитети бил „целокупна Бугарија“, а дозволениот компромис – заедничка автономија за Македонија и Одринско со бугарски училишта и цркви. Немало никакви разлики помеѓу ВМОРО и Врховниот македонско-одрински комитет за националната припадност и јазикот на мнозинството во Македонија и Одринска Тракија. Во македонското ослободително движење се вклучуваат и многу Бугари од слободните краеви – Тома Давидов, Христо Чернопеев, Крсто Асенов, Пеју Јаворов, Марко Лерински, Иван Гарванов. Многу од војводите во Одринска Тракија биле од Македонија.
- За време на војните во кои Бугарија се вклучува поради македонските Бугари и огромниот дел од населението на Македонија со сите сили ја поддржува бугарската кауза. На фронтот војува цела Македонска дивизија од доброволци. Луѓе од Македонија биле мобилизирани во неколку армии, но само во бугарската тие достигнуваат до највисоките чинови: генерал Климент Бојаџиев, генерал Дионисиј Писинов, ген. Климент Джеров, ген. Александар Протогеров, ген Крстјо Златарев, ген Константин Жостов, легендарниот полковник Борис Дрангов и многу други.
- Идеите за одделување на Македонците од бугарската национално ткиво се предизвикани првенствено од сознанието дека ниту „целокупна Бугарија, ниту“ Македонија со бугарска боја „се можни. Мисирков го опишува ова прекрасно во“ За Македонцките работи „.
- Барем до подвигот на Мара Бунева во Вардарска Македонија се забележува српска окупација и бугарска отпор. Но во револуционерното движење почнуваат меѓусебни расправиии кои постепено кристализираат во лагерите на непомирливи Бугари кои нема кон кого друг да се обратат освен кон фашистите и нацистите и оние кои се подготвени да прифатат компромис со Југославија околу изградбата на нов идентитет – Македонци – ниту Срби, ниту Бугари. Последните jа добиваат поддршка од Коминтерната.
- За време на Втората светска војна бугарската армија и администрација влегуваат откако Хитлер е веќе комплетен господар на Македонија. Доаѓањето на бугарските власти е дочекано со исклучителна еуфорија, претежно од постарите кои ги паметат 1915-1918. Дури комунистите предводени од Шарло избираат да се приклучат на БКП. По Хитлеровиот напад врз СССР, комунистите добиваат наредба од надвор да почнат војна против бугарските власти. Сепак бројот на убиените во администрираните од Бугарија територии е значително помал од убиените во другите делови на окупирана Југославија.
- Само за неколку седмици комунистичкиот режим истребува многу повеќе луѓе отколку што се убиени од бугарската администрација. Синот на Питу Гули се самоубива, а братот на Никола Карев е затворен, каде ја наоѓа својата смрт. За време на СФРЈ се прават значителни обиди за промена на идентитетот на луѓето во Македонија. Променета е азбуката, имињата, „увезени“ се многу српски, западни и измислени зборови, фалсификувана е историјата. Сите манифестации на симпатии кон традиционалниот бугарска идентитет се сурово казнети. Дури основачите на новата држава, како Панко Брашнаров и Павел Шатев, Методиј Андонов – Ченто и дури и комунистот Венко Марковски се затворени
Ако некој не ги прифаќа овие историски очигледности, сега е времето да покаже комплекс од документи и податоци со кои да ги побие.
Научната слика која го посочува бугарскиот (во смисла на разбирањето на овој поим во соодветната епоха) карактер на мнозинството од населението во Македонија за период од најмалку илјада години може да биде соборена само ако се докаже дека мнозинството не се определувало како бугарско дека некаде помеѓу Скопје и Софија имало осознаена етничка граница – едно село македонско, соседното – бугарско дека кај мнозинството жители на Македонија не го определувале сопствениот јазик како бугарски, дека историското ВМРО на Гоце и Даме работело за Македонија со македонс и јазик и култура итн
Ако значаен сет на слични документи се појават на виделина, веројатно терминот „заедничка историја“ ќе треба да биде напуштен.
Ако пак не, ќе треба да ја прифатиме историјата каква што била!
Магичните формули од типот „Бугарите (во 7-ми век), биле“ татари „, Македонците (пред Христа) биле не знам какви ли не, “ бугарски „не значело“ бугарски „, Егзархијата ги претворала Македонците во Бугари, преродбениците немало како какви други да се определат, но всушност биле Македонци, а не Бугари, Александров и / или Михајлов биле лоши, затоа што се определувале како Бугари (или алтернативно, биле добри, бидејќи всушност не биле Бугари), Бугарите биле фашисти, а македонскиот народ ја избрал Антихитлеровата коалиција …“ со се тоа треба еднаш засекогаш да се престане. Глупавите ненучни спорови само ги трујат односите меѓу нашите денешни народи и не придонесуваат за идното пријателство.
Век по процесот против Галилеј, црквата престанува да ги гони оние кои ја предаваат научната теорија на Коперник, а во почетокот на 19 век самата таа ја прифаќа. Ако не го беше направила тоа, христијанството едвај би преживеала како значајна религија.
Време е заштитниците на македонскиот идентитет да разберат дека за неговото преживување е потребно да се прифати очигледната општа историја со Бугарите. Наместо да се обидуваат да го негираат очигледното, интелектуалните водачи на Македонија треба да побараат начин на кој да ја објаснат вистинската историја на народот на начин кој да го задржи неговото достоинство! Откажувањето од здравиот разум ќе го претвори македонскиот идентитет во маргинализирана секта, но последиците можат да бидат сериозна дестабилизација на Македонија и на регионот. Историјата нема да даде два века, за преосмислување. Треба да се дејствува брзо.
–––––––––––
Автор: Николаj Василев-член на раководството на БЗНС и потомок на Екатерина Симитчиева , бугарска учителка родена во Скопjе, деец на ВМОРО и борец за црковна независност во Македониjа
