Се започна на 14 јануари, кога од централната станица на Белград кон соседно Косово тргна патнички воз. Композицијата изгледаше невообичаено – на бојадисаните во боите на српското национално знаме вагони на 21 јазици, вклучувајќи и албански, беа поставени натписи „Косово е Србија“. Внатрешноста беше украсена со постери на икони и слики од православни цркви и манастири кои се наоѓаат на косовска територија. Голем дел од патниците беа политичари, претставници на различни јавни организации и новинари.
Директната железничка врска меѓу поранешната автономна област Косово и Белград беше прекината во 1999 година поради воени дејствија и оттогаш не е возобновувана.
Властите во Приштина, кои беа добиле информации за тргнувањето на возот, издадоа наредба на органите на редот со сите можни средства, вклучувајќи и со употреба на оружје, да го попречат минувањето на композицијата на територијата на земјата. На границата беа поставени специјални единици на полицијата, како и блиндирана техника.
Од српската страна на границата исто така кренаа на тревога армиски единици.- Во Белград во зградата на Генералштабот на вонредна седница се собра Советот за национална безбедност. Претседателот Томислав Николиќ не ја исклучи можноста ситуацијата да излезе од контрола и дека ако во Косово бидат извршени атентати врз Србите, може да биде активирана армијата. А малку подоцна во одговор на новинарите претседателот додаде: „Сите ние, не само војската, ќе тргнеме да ги заштитиме Србите од потенцијални убиства. И јас ќе заминам, тоа нема да ми е за прв пат.“
Разгорениот до крај амбиент беше смирен од српскиот премиер Александар Вучиќ, кој нареди запирање на возот на граничната станица Рашка. Тој ја објасни одлуката со тоа што косовските власти изгледа планирале при пристигнувањето на композицијата да го уапсат машиновозачот и сите патници, а освен тоа била дојдена информација и за минирање на патот на железничката пруга. И, обвинувајќи ја Приштина во намера за ескалација на воено спротиставување, истакна дека „Србите не испратија тенкови, а сè на сè еден воз“.
Во одговор претседателот на Косово, Хашим Тачи, фрлајќи ја целата одговорност за инцидентот врз Белград, напиша на Фејсбук: „Ги почитуваме слободата на движење на луѓе и товар, но возот, покриен со националистички пароли, кои ги нарушуваат нашиот устав и закони, за нас е целосно неприфатлив . „Од Приштина на адреси во Унијата, во Вашингтон, во меѓународни организации полетаа алармантна телеграми за“ провокација од страна на Србија со цел дестабилизирање на ситуацијата „.
Подоцна косовски деминери ги проверија шините. Мини не беа откриени.
Треба да се истакне дека и без несреќата со возот, односите на Србија со Косово не може да бидат нарекувани добрососедски. Меѓу постојано исфрлени искри на меѓусебни обвинувања, откриени напади и провокации. На пример, во октомври минатата година во Србија беше уапсен Косовар – началникот на полицијата во гр. Косовска Митровица, каде компактното население е од Срби. Приштина одговори со забрана на српски официјални лица да го посетуваат Косово.
И сосема свеж пример. Властите во Белград уште еднаш поставија меѓународна потерница на поранешниот косовски премиер Рамуш Харадинај, обвинувајќи го за воени злосторства и масовни убиства. Веќе двапати случајот на Харадинај беше гледан од меѓународниот суд во Хаг и два пати тој беше ослободен. Во почетокот на јануари оваа година поранешниот премиер беше уапсен на аеродром во Франција, каде пристигнал со дипломатски пасош. По тој повод Приштина изрази официјален протест и организира митинзи во заштита на политиката.
Тогаш владата на Србија соопшти дека, по нејзини информациикосовски Албанци кои живеат во странство планираат да ја заземат амбасадата на Србија во САД или во некоја европска земја, за да го разменат уапсениот си сограѓанин за српски дипломати. Дали тоа беше вистина или не, францускиот суд сепак го пушти Харадинај на слобода, и покрај тоа што му забрани да ја напушти територијата на земјата.
Независно од тоа дека Косово, во својство на независна држава, беше признаено од 110 држави, Белград упорно одбива да го стори тоа (како и Русија) и како и пред тоа ја нарекува соседната држава автономна област. Сите напори за нормализирање на односите меѓу двете држави на ЕУ и други посредници засега не довеле до некакви позитивни промени.
За речиси 10-годишното постоење Република Косово речиси не се придвижи напред кон надминување на економската заостанатост, хроничната корумпираност на власта и неконтролираниот организиран криминал. Досега главна улога за формирање на буџетот играат странските дотации. Увозот го надминува извозот околу три пати, невработеноста кај младите достигнува до 70%.
Покрај тоа Косово, според податоците на Интерпол, е главна транзитна точка за шверцот на дрога од Авганистан и Пакистан кон Западна Европа. Нелегалните приходи од трговијата со дрога некои проценки е околу 1 милијарда евра годишно.
Сомнително е дека ориентираните кон интеграцијата во ЕУ политичари во Белград се лошо информирани за ситуацијата во Косово. Но во Србија десетици деснорадикални националистички движења и групи се уште не можат да се помират со распадот на Југославија и загубата на доминантната положба на Србите во регионот. Слоганот за обновување на „Голема Србија“ наоѓа поддршка во дел од населението особено при изборни кампањи. На последните парламентарни избори во април 2016 година, на пример, ултранационалистичката Српска радикална партија (СРС) на Воислав Шешељ освои околу 8% од гласовите и успеа да се врати во парламентот по четиригодишна пауза.
Во април оваа година на Србите им претстои да избираат претседател. Сегашниот претседател Томислав Николиќ, имајќи законско право на втор мандат, има намера да подигне своја кандидатура. Во исто време во последната година неговиот рејтинг драстично паѓа и во некои моменти доаѓаше до 2%. А, меѓу другото, за претседателската функција одлучи да претендира истиот тој Шешељ, чиј заменик во СРС пред тоа бил Николиќ.
И уште еден детал. Николиќ беше избран во 2012 година за претседател од позицијата на претседател на Српската прогресивна партија (СПП), предавајќиги уздите на партиското раководство во рацете на Александар Вучиќ. Сега СПП контролира 177 од 250-те места во парламентот, а Вучиќ ја предводи владата. И е можно на него да не му е сосема удобно до истекот на неговиот мандат во 2020 година да си има работа со политичар од друг камп на висок државен пост.
Целиот случај со возот, укажуваат некои меѓународни набљудувачи, многу личи на добро разигран пропагандистички спектакл, за да бидат додадени поени кон рејтингот на актуелниот претседател. Иако тоа едвај ќе ја олесни положбата на косовските Срби, туку, напротив – ќе предизвика уште повеќе отуѓување, недоверба и непријателство од страна на Албанците. Во минатиот викенди на многу места во Косово имаше стихијни антисрпски митинзи и демонстрации.
–––––––––––
Александар Чурсин, в. „Новаја газета
